خانه موزه بازار با کتابخانه‌اش شهرت جهانی پیدا کرده است که جزو 1001 کتابخانه جهان است که باید آن را دید.
میراث آریا: سردر خانه نوشته شده: «خانه موزه بازار». در که باز می‌شود حیاطی نقلی و باصفا پیش چشم خودنمایی می‌کند. درست سمت راست، ارسی‌های قدیمی خانه، تالار آینه را پشت خود پنهان کرده و 2 بادگیر مثل 2 گوشواره از شاه نشین تا زیر زمین راه پیدا کرده‌اند. اینجا از معدود خانه‌های محدوده بازار است که درهای آن قبل از تبدیل به انبار به روی مردم باز شده است. خانه موزه بازار با کتابخانه‌اش شهرت جهانی پیدا کرده است که جزو 1001 کتابخانه جهان است که باید آن را دید.
کجا و کی برویم؟
خانه موزه بازار در خیابان امیرکبیر، کوچه ناظم‌الاطباء جنوبی، کوچه حشمتی، کوچه کمالی واقع شده است. برای رفتن به این خانه موزه می‌توانید از ایستگاه مترو امام خمینی (ره) استفاده کنید. پایانه تاکسیرانی میدان امام خمینی (ره) هم استفاده از خطوط تاکسی را برای شما فراهم می‌کند. اگر برای رسیدن به این خانه موزه از خودرو شخصی استفاده می‌کنید می‌توانید روی پارکینگ‌های عمومی خیابان سعدی جنوبی حساب کنید. بد نیست بدانید توقف خودرو در خیابان ناظم الاطباء و کوچه‌های حشمتی و کمالی وجود ندارد.
خانه موزه بازار که به خانه سلطان بیگم شجاعی معروف است هر روز ساعت 8:30 تا 17 باز است. روزهای پنج شنبه تا ساعت 12 می‌توانید به این خانه سری بزنید. این عمارت قاجاری روزهای جمعه و تعطیلات رسمی تعطیل است. البته باید توجه داشته باشید که حوالی خانه سلطان بیگم شجاعی تا رسیدن به خیابان امیرکبیر و میدان توپخانه اثری از فست فود و رستوران و حتی سوپرمارکت نیست. می‌توانید خودتان را به میدان توپخانه و خیابان فردوسی یا ابتدای خیابان سی تیر برسانید. یا اگر راه پر پیچ و خم بازار 15 خرداد را در پیش بگیرید می‌توانید از ساندویچی‌های این خیابان کمک بگیرید. رستوران سنتی که به تازگی در خیابان پامنار ساخته شده است فرصتی برای خوردن انواع غذاهای ایرانی، غذای ملل، انواع نوشیدنی و میان وعده و دسر را در این خیابان نزدیک خانه موزه بازار فراهم کرده است.
مروری بر تاریخچه
خانه سلطان بیگم شجاعی بیش از 150 سال قدمت دارد و به سبک معماری رایج دوره قاجار ساخته شده است. خانه حیاطی مرکزی دارد و عمارت شاه نشین آن با آینه کاری‌ها و نقاشی‌ها و گچبری‌های زیبا تزئین شده است. نقاشی پشت آینه‌ای که در این خانه می‌بینید به ندرت در آثار معماری به چشم می‌خورند. تالار آینه خانه سلطان بیگم شجاعی در کنار تالار آینه کاخ گلستان و موزه مشاهیر در پل امیر بهادر از معدود تالارهای آینه کاری عمارت‌های تهران به شمار می‌رود.
سلطان بیگم شجاعی در کتاب‌های تاریخی به عنوان عمه ناصرالدین شاه معرفی شده است. روایت دیگری از این عضو خاندان قاجار به عنوان خواهر زنِ عقدی محمدعلی شاه قاجار یاد می‌کند.
ساکنان نگین بازار
خانواده سلطان بیگم شجاعی این خانه را به خانواده‌ای به نام «نیرنما» فروختند؛ خانواده‌ای که تا 2 دهه پیش در همین خانه زندگی می‌کردند و عکس شهید «علی نیرنما» کنار در ورودی این خانه هنوز به چشم می‌خورد. حضور خانواده نیرنما این خانه را به نام خانه نیرنما هم شهرت داده است. بخش‌هایی از این خانه در دوره‌هایی از تاریخ اجاره داده شده است. شهرام ناظری مشهورترین مستأجر این خانه در سال‌های دور گذشته است.
بادگیرهای بازار
بادگیرهای خانه موزه بازار تنها بادگیرهای باقیمانده‌ای است که در حوالی کوچه کمالی به چشم می‌خورد. عمارت تالار آینه، حوض‌خانه، حیاط مرکزی و ایوان از بخش‌های مختلف این خانه موزه است. خانه موزه بازار پیش از این به عنوان خانه فرهنگ بازار مورد استفاده قرار می‌گرفت.
1001 کتابخانه‌ای که تا پیش از مرگ باید ببینید
کتابخانه خانه موزه بازار به انتخاب فدراسیون بین المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری در فهرست 1001 کتابخانه‌ای که پیش از مرگ باید دید قرار دارد. «اصغر شمسی‌پور» مدیر کتابخانه خانه موزه بازار می‌گوید: «کتابخانه بازار بیش از 7 هزار جلد کتاب و 100 عضو فعال دارد. این کتابخانه عضو شبکه یکپارچه کتابخانه‌های سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است. عضویت در این کتابخانه برای عموم آزاد و رایگان است. کسب گواهی ایزو 511 از افتخارات این کتابخانه است که آن را به عنوان کتابخانه‌ای با استانداردهای لازم معرفی می‌کند.» جالب است بدانید که کتابخانه آستان قدس رضوی دیگر کتابخانه ایران است که در زمره 1001 کتابخانه دیدنی دنیا قرار دارد.
گشت و گذار در دل محله بازار
گشتی در حوالی خانه موزه بازار بزنید تا معماری تهران قدیم در 200 سال گذشته را به چشم ببینید؛ معماری که تنها سردرهای تاریخی و آجرکاری‌های نصفه و نیمه‌ای از آن در کوچه پسکوچه‌های کم عرض محله باقی مانده است. خانه سرهنگ ایرج و مساجد ناظم الاطباء و نظام الدوله از جمله دیدنی‌های نزدیک به خانه سلطان بیگم شجاعی است.