با گوشه آستین عرقش را از روی پیشانی پاک می‌کند. صورتش کاملا سیاه شده و وقتی دستش را روی پیشانی‌اش می‌کشد تمام آستینش سیاه می‌شود.
علی روحی ۳۵ سال است که عمرش را پای این کوره گذاشته است. خودش می‌گوید: «شغل آبا و اجدادی‌مان است.» او صاحب کارگاه بلورسازی «مهدی صنعت» در قرچک است و به‌عنوان نایب رئیس انجمن شیشه و بلور قرچک و ورامین نیز فعالیت دارد اما از مشکلاتی صحبت می‌کند که این روزها دامن هنرمندان شیشه، بلور و آبگینه را گرفته است.
روحی زمستان و تابستان را اینجا سپری کرده و عمری برای این کار گذاشته است. صبح که می‌آید تا غروب همراه کارگرانش پای کوره است و از دل آتش نان در می‌آورد. وقتی با او صحبت می‌کنم با عشق و علاقه از کارش حرف می‌زند. از این که با آتش روزگار گذرانده و حکایت دوستی او با کوره حالا تبدیل به رفاقتی ۳۵ساله شده است.
لابه‌لای حرف‌هایش از روزهایی می‌گوید که این کارگاه حداقل ۷۵ کارگر و استادکار داشت با پنج کوره روشن اما حالا ۳۰ کارگر دارد و یک کوره روشن.
او از نامهربانی به صنایع‌دستی و هنر شیشه‌گری و بلورسازی گلایه دارد و می‌گوید: «روز به روز مشکلاتمان بیشتر می‌شود. این دو سال اخیر هم که کرونا بلای جان ما شده و حالا هم قبض‌های نجومی گاز شده است قوز بالا قوز. من که خودم نایب رئیس انجمن در این شهرستان هستم نمی‌توانم از پس مشکلات و هزینه‌ها برآیم آن وقت چطور می‌توان از دیگر فعالان و صاحبان کارگاه‌ها انتظار داشت که مشکلات‌شان را برطرف کنند. »
این استاد پیشکسوت صنایع‌دستی می‌افزاید: «من هر ماه برای هزینه و درآمدی که در کارگاه دارم برنامه‌ریزی می‌کنم اما وقتی ماه بعد به یک باره قبض گاز ۲۰میلیون تومان نسبت به دوره قبل افزایش پیدا می‌کند، چطوری می‌توانم برنامه‌ریزی داشته باشم؟»
دوباره مشغول کار می‌شود. با علاقه کارکردنش را نگاه می‌کنم. شیشه گداخته را از کوره در می‌آورد. باد داغی به صورتم می‌خورد. گرمای شیشه داغ را به راحتی احساس می‌کنم. آهی می‌کشد و می‌گوید: «همین روزهاست که اینجا را تعطیل کنم. دیگر از پس هزینه‌های سرسام‌آور برنمی‌آیم.»
مشت نمونه خروار
کارگاه این استاد پیشکسوت، تنها یک نمونه از کارگاه‌های شیشه‌گری و بلورسازی است که مشکلات متعدد از جمله افزایش بهای گاز مصرفی باعث شده تا بعد از ۳۵ سال فعالیت در این حوزه به فکر تعطیلی و فروش کارگاه بیفتد.
هنرمندان صنایع‌دستی به‌عنوان زحمت‌کش‌ترین قشر مدتی است که با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند. با شیوع کرونا مشکلات صاحبان کارگاه، استادکاران، صنعتگران و هنرمندان افزایش یافت و حالا افزایش مبلغ قبض گاز مشکلات برخی از تولیدکنندگان از جمله صاحبان کارگاه‌های شیشه و آبگینه را دوچندان کرده است.
با گشت‌وگذاری در شهرری، قرچک و ورامین و بازدید از کارگاه‌های شیشه‌گری و صحبت با تولیدکنندگان شیشه و آبگینه به عمق فاجعه پی می‌برم. افزایش بی‌ملاحظه قیمت گاز مصرفی و قبض‌های نجومی که کمر تولیدکنندگان را شکسته تنها یکی از مشکلات این کارگاه‌ها است.
تعدیل نیرو به دلیل افزایش مبلغ قبض گاز
جلال قاری قرآن صاحب کارگاه تولید شیشه و آبگینه سپیدارجام در شهر ورامین است که دل پردردی از این افزایش قبض‌ها دارد. او می‌گوید: «از افزایش مبلغ روی قبض گاز شوکه شدیم چون یک‌باره انجام شد و همه ما را غافلگیر کرد. من به گمان خودم امسال سود کرده‌ام اما با دیدن قبض گاز متوجه شدم ضرر کرده‌ام و باید تمام سودی را که به دست آورده‌ام برای قبض گاز بپردازم.»
این صنعتگر صنایع‌دستی می‌افزاید: «اسفند ۹۹ هر مترمکعب گاز ۱۲۰تومان برای ما محاسبه می‌شد، خرداد ۱۴۰۰ این عدد به ۲۵۰تومان در هر مترمعکب رسید و در مهرماه امسال نیز هر مترمکعب گاز ۵۰۰ تومان برای ما محاسبه شد که این افزایش چهار برابری بهای گاز مصرفی باعث شده تا دخل و خرج ما جور در نیاید.»
او اضافه می‌کند: «این افزایش مبلغ قبض گاز در کنار سایر موارد باعث شده تا با تعدیل نیرو هزینه‌های کارگاه را کاهش دهیم و در حالی که سال گذشته ۱۲ کارگر و استادکار در این کارگاه مشغول فعالیت بودند و امسال تعداد آن‌ها به چهار نفر کاهش پیدا کرده است.»
افزایش مبلغ قبض گاز معیشت هنرمندان را تهدید می‌کند
نوروز تقی‌پور رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرری از دغدغه جدی صاحبان کارگاه‌های شیشه و آبگینه در این منطقه خبر می‌دهد و می‌گوید: «واقعیت این است که هنرمندان و استادکاران صنایع‌دستی نیازمند توجه و حمایت ویژه هستند. این افراد با مشکلات متعددی روبه‌رواند که افزایش مبلغ قبض گاز یکی از آن‌ها است.»
او می‌افزاید: «شیوع کرونا ضربه سختی به هنرمندان صنایع‌دستی وارد کرد. در شهر ری حداقل ۵۰ کارگاه شیشه‌گری داریم که در هر کارگاه به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم مشغول فعالیت هستند و در صورت ادامه این مشکلات معیشت این هنرمندان به خطر می‌افتد.»
تقی‌پور ادامه می‌دهد: «مشکل افزایش مبلغ قبض گاز را پیگیری کرده‌ایم اما مشکل باید در سطح ملی برطرف شود. گاز مصرفی این کارگاه‌ها صنعتی محاسبه می‌شود و نسبت به سال قبل شاهد افزایش چهار تا پنج برابری قبض گاز کارگاه‌ها هستیم.»
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرری می‌افزاید: «در کنار کارگاه‌های شیشه‌گری و تولید شیشه و آبگینه در شهرری برخی از افراد در گارگاه‌های کوچک و یا خانگی نقاشی پشت شیشه انجام می‌دهند که در صورت تعطیلی کارگاه‌های شیشه‌گری، فعالیت این افراد نیز به خطر می‌افتد.»
مشکلی که باید در سطح ملی پیگیری شود
ژیلا خدادادی رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ورامین نیز با اشاره به مشکلات هنرمندان کارگاه‌های شیشه و آبگینه در این شهرستان می‌گوید: «مشکل افزایش مبلغ قبض گاز این کارگاه‌ها عزم ملی می‌خواهد و باید در سطح ملی پیگری و برطرف شود.»
او خاطرنشان می‌کند: «ما در سطح شهرستان این موضوع را پیگیری کرده‌ایم و حتی با فرماندار هم در این باره صحبت شده اما مشکل ملی است و شرکت ملی گاز، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، وزارت صمت و… باید در این باره فکر اساسی کنند.»
خدادادی می‌افزاید: «در دو سال گذشته شیوع کرونا باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی برای هنرمندان شده است. این در حالی است که موضوعات دیگر مانند افزایش مبلغ قبض گاز کارگاه‌های شیشه و آبگینه در شهرستان ورامین باعث شده تا مشکلات صاحبان کارگاه و هنرمندان صنایع‌دستی در این شهرستان دو چندان شود.»
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ورامین، اظهار می‌کند: «این موضوع باعث گلایه‌مندی صاحبان کارگاه‌ها شده است، در این رابطه با فرمانداری شهرستان ورامین و نیز رئیس شرکت گاز این شهرستان صحبت کردیم، اما مشکل کشوری است و باید در سطح ملی بررسی و برطرف شود.»
خدادادی ادامه می‌دهد: «دلیل افزایش مبلغ قبض گاز کارگاه‌های شیشه و آبگینه شهرستان ورامین این است که گاز مصرفی آن‌ها صنعتی محاسبه می‌شود، متاسفانه این مشکلات در یکی دو سال اخیر شدت بیشتری یافته و نسبت به سال قبل شاهد افزایش چهاربرابری مبلغ قبض گاز کارگاه‌ها هستیم.»
او با بیان این که ۲۲ کارگاه در سطح شهرستان ورامین با مجوز اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مشغول فعالیت هستند، اضافه می‌کند: «حدود ۱۵۰۰ نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در کارگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند و از این طریق امرار معاش می‌کنند، اگر فکری به حال مشکلات این کارگاه‌ها نشود، خطر تعطیلی یا تعدیل نیروی انسانی این کارگاه‌ها را تهدید می‌کند.»
رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان ورامین، در ادامه می‌گوید: «ورامین به‌عنوان «شهر ملی شیشه و آبگینه» ثبت شده و مشکلاتی که امروز صاحبان کارگاه‌های شیشه و آبگینه در این شهرستان با آن روبه‌رو هستند، شایسته این هنرمندان نیست، چرا که در شرایط سخت کرونایی بسیاری از این کارگاه‌ها با حفظ نیروها و کارگران خود تولید را ادامه دادند، اما مشکلاتی مانند افزایش مبلغ قبض گاز باعث شده تا مشکلات کارگاه‌های شیشه و آبگینه در این شهرستان افزایش پیدا کند. »
قبض گاز یک‌میلیارد تومانی
در ادامه تهیه این گزارش سری به کارگاه شیشه‌گری استاد علی‌بابا بختیاری می‌زنم. استاد پیشکسوتی که ۶۳ سال از عمر خود را در این حرفه صرف کرده و کارگاه شیشه‌گری او در شهرری حتی تبدیل به قطب گردشگری شده و گردشگران داخلی و خارجی از این کارگاه بازدید می‌کنند.
وقتی با استاد بختیاری صحبت می‌کنم او هم دل پر دردی از ماجرای قبض‌های گاز دارد و حتی از قبض یک میلیارد تومانی می‌گوید که همین چند وقت پیش برای کارگاه او صادر شده است.
این استاد شیشه‌گری می‌گوید: «چند وقت پیش قبض گازی برایم آمد که یک میلیارد تومان محاسبه شده بود در حالی که دوره‌های قبل نهایتا ۱۷ تا ۱۸ میلیون تومان قبض گاز داشتم. به اداره گاز منطقه مراجعه کردم کارشناسان آن اداره گفتند این قبض مربوط به مصرف گاز در سه ماهه اخیر است. آن‌ها اعتراض مرا قبول نمی‌کردند و می‌گفتند می‌توانید قبض را اقساطی پرداخت کنید.»
بختیاری اضافه می‌کند: «از آنجایی که احتمال می‌دادم اشتباهی در محاسبه گاز مصرفی کارگاه صورت گرفته موضوع را پیگیری کردم تا بالاخره با دستور رئیس اداره گاز کارشناسان برای بازدید از کنتور آمدند و متوجه شدند ایراد از کنتور است و این مبلغ اشتباه محاسبه شده. بالاخره با پیگیری‌های فراوان این عدد به ۱۳۰ میلیون تومان کاهش پیدا کرد که البته نسبت به دوره‌های قبل بازهم زیاد است.»
این استادکار صنایع‌دستی می‌افزاید: «در حالی که تا سال پیش در هر دوره ۱۷ تا ۱۸ میلیون تومان قبض از برایم صادر می‌شد اکنون اما قبض‌هایی با قیمت ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان صادر می‌شود و این باعث شده تا مشکلات کارگاه تولیدی من دوچندان شود.»
بختیاری خاطرنشان می‌کند: «مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی روز به روز بیشتر می‌شود. به‌عنوان مثال من قبلا از طریق همین کارگاه به ۱۷ کشور اروپایی صادارات داشتم اما اکنون فقط به دو سه کشور همسایه می‌توانم محصولات خود را صادر کنم. در همین کارگاه ۸۰ نفر فعالیت داشتند، اما حالا فقط ۲۵ نفر مشغول به فعالیت‌اند و اگر روند به همین منوال ادامه داشته باشد معلوم نیست آخر وعاقبت فعالیت ما به چه صورت خواهد بود؟»
از کارگاه شیشه‌گری بیرون می‌آیم. سوار ماشین می‌شوم و به سمت تهران راه می‌افتم از کنار هر کارگاه که می‌گذرم این جمله علی روحی پشتم را می‌لرزاند: «همین روزهاست که اینجا را تعطیل کنم. دیگر از پس هزینه‌های سرسام‌آورش برنمی‌آیم...»